Kuva-i Milliye ve Ulukışla
Fransızlar, Toroslardaki Pozantı ile birlikte Akköprü’yü,Çiftehan’ı da işgal etmişlerdi.Çiftehan’da hem demiryolu istasyonu,hem de kaplıca vardı.Buralarda Fransız müfrezeleri bulunurken eski Çiftehan’daki karakolda da Türk askerleri bulunuyordu.Buradaki bir bölük Türk askeri,Adana yolunu gözaltında tutuyordu.
1919 yılının Aralık ayında Ulukışla istasyonuna Orta Anadolu’dan buğday yüklü vagonlar geldi. Bu istasyonda kesilip kalan buğday vagonlarını alıp güvenle Adana’ya götürmek üzere Ulukışla’ya bir tren dolusu Fransız askeri gelmişti. Asker treni, Ulukışla’ya geçerken eski Çiftehan’daki Türk garnizonu, bunu Ulukışla sorumlularına bildirmişti. Sözde buğday vagonlarını götürmeye gelen Fransız gücünün bir işgal gücü olduğu kuşkusu Ulukışla Müdafaayı Hukuk Derneği’nin liderliğindeki Ulukışla ulusal güçlerini hemen davrandırmış, silahını alıp fişekliğini takan istasyonla dolaylarını kuşatıvermişti. Bunu gören Fransız kumandanı, hemen Kuvayi Milliyecilerle bağlantı kurarak amaçlarının işgal olmadığını, buğday vagonlarını alıp götürmeye geldiklerini bildirdi.
Gerçektende koruyucu olarak gelen kalabalık Fransız askerleri, kendilerine özgü buğday yüklü vagonları alarak çarçabuk gittiler.
Ulukışla Kuvayi milliyesinin bu kerte uyanık olmasının nedenleri vardı. İtalyanlar, Konya’yı işgal ettikten sonra, Konya’ya uzanan demiryolu istasyonlarını da Fransızlar işgal etmek hevesine kapılmışlardı. Başlarında birer subay bulunan altışar erlik asker grupları Ulukışla, Ereğli, Karaman demiryolu istasyonlarına yerleştiler.
Ulukışla Müdafaayı Hukuk Derneği,14 Aralık 1919’da istasyonu işgal eden Fransızlara bir kesin uyarı vererek hemen Ulukışla’yı bırakıp gitmelerini istedi. Fransızlar, gitmemek için diretince onları yük arabalarına bindirerek Fransızların işgalindeki Çiftehan karakoluna sürdüler. Böylece onları ulusal egemenliğin dimdik ayakta durduğu Ulukışla sınırlarından dışarı atmış oldular.
Fransız kumandanlığı, bunu İstanbul hükümeti katında protesto etti. O da Fransızları kovan Ulukışla Müdafaayı Hukukçuları için kovuşturma açılmasını bildirdi.
O zaman Ulukışla Kaymakamı olan Tayyar Bey, İstanbul hükümeti yanlısı olduğundan Müdafaayı Hukukçular, hemen Sivas’ta bulunan temsil kuruluna durumu bildirdi. Bunun etkisi hemen görüldü. Niğde’deki 11.Tümen’den Üsteğmen Tahsin Bey, gelerek Ulukışla hükümet konağını askerle çevirdi. Kendisi Kaymakam Tayyar beyin odasına girip kovuşturma evrakını istedi; alıp Kaymakamın gözü önünde yırtarak attı. Sonra, İstanbul hükümeti yanlısı Kaymakamı tutuklatarak Niğde’ye gönderdi.
Ulukışla’nın istasyona yerleşen Fransız ekibini kovduğunu işiten Karaman’la Ereğli yurtseverleri de onların örneğine uyarak oralardaki Fransızları Kuva-i Milliye topraklarından sürüp attılar.
Adana bölgesinde gittikçe şiddetlenen Fransız, Ermeni zulmüyle buna karşı saldırıya geçen kuvayı milliyenin, onu destekleyen geniş halk yığınlarının heyecanı, Niğde, Ulukışla, Bor, Arapsun gibi şehirlerle kasabaları da ulusal duyguların kasırgasına kaptırıyordu.
Bu yerlerden toplanan silahlı bir atlı kolu, Nevşehir’den yola çıkarak Niğde, Ulukışla, Ereğli, Aksaray kasaba ve şehirlerini dolaşarak bir gösteri yaptı. Bir gün, bu atlılar, Ulukışla’da bulunduğu sırada istasyonda duran İstanbul-Adana trenine yaptığı silahlı davranışa silahsız Ulukışla halkı da katılarak ürkütücü bir rol oynadı. Bunun nedeni vardı. Bu trende İstanbul hükümetinin Adana valiliğine atadığı Celal Bey vardı. Halk, bu adamı, onun koruyucularını yuhaladı, aşağıladı, bağırdı, çağırdı, demir gibi kuvayı milliyeci ruhu taşıdığını bir kez daha gösterdi. Orta Anadolu’nun kapısı olan Ulukışla tekin bir yer değildi. Burası Orta Anadolu’nun bekçisi olmak gibi şerefli bir görevi olduğunu bilmenin sıcak mutluluğunu duyuyordu.
Fransızların Adana’yı, Çiftehan’ı ele geçirdikten sonra, Orta Anadolu’ya doğru bir gezintiye çıkmak ister gibi göründükleri sırada, ilk işgal edilme üzüntüsünü duyan şehir, Ulukışla oldu. Yiğit istihkâm subayı Üsteğmen Cemal Bey (Efe) Koçak Boğazındaki demiryolu köprüsünü yıkım kalıpları yerleştirerek havaya uçurdu. Böylece, düşman trenleri, bu sınırda boşluğa çarparak durakladı. Ulukışla Müdafaayı Hukuk örgütü, hemen beş yüz kişilik bir sivil güç toplayarak Çiftehan sınırına gönderildi. Bu gücün kumandanları Ulukışlalı DELİ AĞA ( HÜSEYİN AĞA) ile ŞEVKİ (ALPAGUT) Bey idi. Bu sırada Niğde’deki 11. Tümenin istihkâm subayları, bu bölgeye akın ederek Cemal Efe’yle birlikte bütün öbür köprüleri de atmaya hazırlandılar.
Yalnız, tünellerin atılmasına herhalde Ankara razı olmamış olacaktı ki, Ulukışla’ya gelen 126. Tümen kumandanı Rüştü Bey, sabotajcıların başında bulunan milis kumandanlarından Şevki (Alpagut) beye telefonla tünellerin atılmasından vazgeçmelerini bildirdi. Böylece bir daha yapılması çok zor olan birçok köprü ile tünel yıkılmaktan kurtuldu. Bu sırada Çiftehan’daki Fransız garnizonunun pek zayıf olduğunu bildiren 11. Tümen, buraya kuvayı milliyenin bir baskın yapmasını istedi. Baskına karar verildi. Ulukışla kuvayı milliyesi gruplara ayrılarak Koçak Boğazında, Çiftehan’ın karşısına düşen İlifkin-Ardıçlı köyü altında, Muradiye, Çanakçı köyleri yöresinde yer aldılar. Güzel bir biçimde yapılan baskın başarıya ulaştı: Fransız askerleri, Çiftehan kaplıcalarıyla Çiftehan demiryolu istasyonundan kaçırıldı. Milis kumandanı Şevki Bey Ulukışla Müdafaayı Hukuk merkezine şöyle bir zafer telgrafı çekti.
-‘’Bimennehütaala Çiftehan’a girdik.’’
Buralardan Fransızları kaçıran ulusal milisler, Akköprü’ye dayandılar. Oraya vardıklarında Akköprü tünelinin içinde karargâh kurmuş bir Fransız istihkâm bölüğünün, Ulukışla’ya giden demiryolunu söktüğünü gördüler. Apansızın yaptıkları bir baskında bu zararlı işçilerin kimisini öldürüp, kimisini de Pozantı yönünde kaçırdılar. Orta Anadolu kuvayı milliye milisleri, şimdi Kilikya’nın (Adana) kapısı olan Pozantı’daki çok güçlü Fransız taburuyla karşı karşıya gelmişlerdi.
İşte, bundan sonra, Fransız tabur kumandanını Mesnil’in dinmez başarısızlıkları da başlamıştı. Artık, Pozantı’daki emperyalist güç, temelli bir baskı altına alınarak büsbütün kuşatılmış, türlü saldırılar, karşı saldırılar sonucunda Fransızların durumu bunalımlı bir noktaya gelip dayanmıştı. Ulukışla’nın hemen bütün şehirli ve köylü erkekleri milis bölüklerine katılarak Binbaşı Mesnil’in taburuna birkaç kurşunda olsun atmıştı.
Bu sıralarda kuvayı milliyeye katılan Yüzbaşı Saffet Bey ( General Saffet Pozantı) büyük yararlılıklar göstererek Fransızlara kan kusturmuş, kolundan yaralanmıştı.
Pozantı kuşatmasına giden basamaklarda Ulukışlalı bölük kumandanı YAKUP GÖKŞEN’ le istihkâm subayı Üsteğmen Cemal bey (Efe), Gülek Boğazı’ndaki Kadirhan’da türeyen Fransız garnizon yavrusuna bir baskın yaptılar. Bu sırada bir yiğit milis karakolun kapısından içeri dalarak Fransızların teslim olmasını istediyse de hemen oracıkta öldürüldü. Bu, Pozantı’nın Annasa köyünden Abdurrahman’dı. Bu sırada hanın damına çıkarılan bir çocuk, çatıyı tutuşturdu, dışarı dökülen Fransızlar teker teker avlandı.
Fransızların, Pozantı çevresinde sıralanan mevzilerine bir sıra saldırılar yapıldı. İlk önce Çataltepe’deki Fransız mevzisine yapılan saldırıdan bir sonuç alınamadı. Ulukışlalı HACI İBRAHİM OĞLU, MEHMET SARI burada şehit düştü. İkinci olarak Kocatepe’ye saldırıldı. Bu saldırıda Ulukışlalılardan başka Niğdeli ve Hançerlili milisler de yer aldılar. Fransız mevzileri darmadağın edildi. Sağ kalan Fransızlar kaçmaya başladılar. Ölen Fransız askerlerinin öteberisini yağmalamak için siperlerinden fırlayan milisler harıl harıl soygun yaparlarken kaçan Fransız askerleri arasındaki Ermeniler, gizli bir yoldan apansızın meydana çıkarak dalgın milislerin üzerine çullandılar. Her savaşta görülen bu soygun hırsı yüzünden ele geçirilmiş olan Kocatepe elden çıktı. İşte, Yüzbaşı Saffet Bey, burada kolundan yaralandı. Milisler, durup dururken burada şehitler verdiler. Fransızlar kaçtığı sırada bir Fransız ağır makineli tüfeğini ele geçiren Ulukışla milislerinden HÜSEYİN ÇAVUŞ, bu makineli tüfeği işleterek savunmaya başlamışsa da en sonra Fransız saldırı dalgası onu da şehitler arasına kattı. Önemli şehitler arasında Gökbezli Ahmet Çavuş’la kardeşi de vardı.
Kuşatma süresince Gökbez’de yerleşerek Belemedik Boğazıyla demiryolunu kontrol eden Ulukışlalı ÇOBAN İBRAHİM’in milisleri, Pozantı kuşatmasını günden güne şiddetlendirerek üst üste kahramanlıklar gösterdiler.
(Aktaran: Mehmet SAYAROĞLU)
Kaynak Kitap : Kutsal isyan (milli kurtuluş savaşının gerçek hikâyesi (5 cilt, 3000 sayfa)
Yazar : Hasan İzzettin DİNAMO
Yayın evi : Tekin Yayınevi
Alıntı yeri : 4.cilt sayfa 516,..520
