Kamereddin Han
Ulukışla'ın 15 km. kadar güneybatısında Kılan Köyü ile Yeniyıldız Köyü arasında Kılan Köyü idari sınırları içerisinde Küçük bir tepenin üzerine kurulmuş, duvarlar dahil 37,50m x15,00m boyutlarında, dikdörtgen planlı ve avlulu bir handır.
Diğer avlulu hanlarda olduğu gibi kapalı kısım önüne yerleştirilmiş olan avlu öylesine kötü bir durumda idi ki kesin bir planım çizmek bile mümkün olmadı. Göçmüş iki tonozun kalıntıları halen görülebilmekteydi. Kapalı kısmın cephe duvarından güneye doğru 4, 50m uzaklıkta, sağlam kalabilmiş bir duvar parçası mevcuttu. Bu iki kalıntıdan, kapalı kısmın cephe duvarına bitişik iki eyvanın var olabileceği açıkça belli olmaktaydı. 17m x 12m boyutlardaki avlunun güney kesiminin ilk sekli hakkında daha fazla bilgi edinilememekteydi.Kapalı kısım giriş kapısının iki yanımdaki B ve B' eyvanlarına bakarak avlunun iki yanında ikişer eyvanın daha (C, D ve C, D') var olabileceğini düşünmek mümkün görünmektedir. Planda E ile gösterilen orta koridorun üzeri muhtemelen açıktı. Avlu giriş kapısı büyük olasılıkla güney duvarın ortasında yer almaktaydı.
İki sıra halinde düzenlenmiş üçerden altı paye ile üç sahına bölünmüş olan kapalı kısım hafif sivri kemerli tonozlarla örtülüydü. Güney duvarı içine açılan 2m50 genişliğindeki bir kapıdan (G) kapalı kısıma girilmekteydi.Orta sahın (4m30), iki yan sahından (3m20) biraz daha genişti. Üç sahından sadece ortadaki kısmen ayakta kalabilmişti.Yan sahınlar ve kapalı kısım doğu ve batı duvarları tamamen yıkılmış durumdaydı. Dikdörtgen payeler arasına sivri kemerler inşa edilmiş, böylece sahınların birinden diğerine geçit sağlanmıştı.Her sahın, payeler hizasında üç destek kemeri ile desteklenmişti.
Yapı tamamen kırma taslarla inşa edilmişti. Destek kemerleri ve payeleri birbirine bağlayan kemerler kesme taştandı. Avlunun ve kapalı kısım giriş kapıları da şüphesiz kesme tas kaplıydı.
Mütevazi boyutlardaki yapı Konya - Adana kervan yolu üzerinde yer almaktaydı (2). Bu han, bu güzergâh üzerinde yer alan Selçuklu dönemi hanlarından, günümüze ulaşabilen ve varlığından haberdar olduğumuz tek han olmaktadır. Osmanlı kaynaklarında adi geçen diğer iki Selçuklu dönemi hanı hakkında bir bilgimiz yoktur.
Bugün yapıda hiçbir kitabe ve süsleme unsuruna rastlanmamaktadır. Bu nedenle yapının tarihlendirilebilmesi için elimizde mevcut tek dayanak plan Özellikleri olmaktadır. Bilindiği gibi orta boyutlu Selçuklu hanlarının çoğunda, paralel tonozlarla örtülü üç şahinli bir kapalı kısım mevcuttur. Bu durumda Kamereddin Han'ın üç sahınlı kapalı kısmı tarihlemeye dayanak olabilecek bir özellik göstermemektedir.Buna karşılık avluda mevcut iki y an duvara yaslanan eyvanlar, kıyaslama için daha belirgin bir Özellik olarak görünmektedir. Gerçektende Anadolu Selçuklu dönemi hanlarında, avlu etrafına sıralanmış hücre,revak ve eyvan gibi çeşitli mimari unsurlar görmekteyiz. Genellikle bu unsurlardan iki veya üçü bir arada görülürler. Fakat Kızılören Han'ında (1206) (6) avlunun iki yan kenarı boyunca sıralanan eyvanlardan başka bir mimari unsur görülmüyor. Çekerek suyu Hani'nin (XÜI. yy. ortaları) (7) bugün harap durumdaki avlusunun da benzer düzende olduğu anlaşılmaktadır.Hekimin Hani (1219-1236) (8) avlusunun üç kenarı boyunca yan yana dizilmiş eyvanlar sıralanmış, köşelere de bağımsız birer hücre yerleştirilmiştir. Ancak Hekimin Ham avlusunun sonraki onarımlar sonucu bu sekli aldığını da gözden uzak tutmamak gerekir. Kesik köprü Han'ında (1268) (9) avlunun kuzey kenarı boyunca dört eyvan, karsı kenar üzerine de iki hücre yerleştirilmiştir.
Yaptığımız bu kısa karsılaştırma, avlu düzenleri Kamereddin Han avlusunun düzenini hatırlatan hanlardan hemen hepsinin XÜI. yy.ın ilk yarısında tarihlendirildiklerini göstermektedir. Bu durumda, Kamereddin Han'ın da aynı döneme tarihlememiz mümkün görünmektedir.
Kaynak: Prof. Dr. M. K. Özergin
